قوانین حقوق و دستمزد - بیمه شدگان تبعی ( حق اولاد و عائله مندی )
مقدمه:
از آنجا كه بيمه شدگان تبعي بخش قابل توجهي از اشخاص تحت پوشش سازمان تأمين اجتماعي را تشكيل ميدهند و برخورداري ايشان از مزاياي تأميناجتماعي شرايط و موانع خاص خود را دارد و نيز به خاطر تنوع اين مزايا اعم از مستقيم و غيرمستقيم، مناسب است تصويري كلي از قواعد و نهادهاي حقوقي مربوط به اينگونه از بيمه شدگان در قالب يك نوشتار مختصر و مفيد ارائه گردد تا علاقمندان به اين موضوع بتوانند به عنوان مقدمه لازم براي ورود تفصيلي به بحث از بيمه شدگان تبعي از آن استفاده نمايند.
الف ـ تعريف بيمه شدگان تبعي
در بند 2 ماده 2 قانون تأمين اجتماعي مصوب 1354، قانونگذار به جاي پرداختن مستقيم به تعريف بيمه شده تبعي، خانواده بيمه شده اصلي را براساس استفاده از مزاياي موضوع اين قانون به تبع وي تعريف كرده است:
«خانواده بيمه شده، شخص يا اشخاصي هستند كه به تبع بيمه شده از مزاياي موضوع اين قانون استفاده ميكنند».
برخي با استفاده از بند فوق، بيمه شدگان تبعي را چنين تعريف كردهاند: شخص يا اشخاصي كه به تبع بيمه شده اصلي، حق برخورداري از مزاياي بيمههاي اجتماعي را به دست ميآورند.
در بند 2 ماده 1 قانون بيمه همگاني خدمات درماني كشور، مصوب 1373، نيز نظير چنين تعريفي ديده ميشود كه البته دقيقتر است:
«بيمه شده تبعي، خانواده شخص يا اشخاصي هستند كه به تبع سرپرستي و كفالت بيمه شده اصلي از مزاياي مقرر در اين قانون ميتوانند استفاده نمايند».
همانطور كه ملاحظه ميشود در تعريف مزبور، مفهوم سرپرستي و كفالت، عنصر اصلي تبعيت را تشكيل ميدهد، چرا كه خانواده بيمه شده اصلي از آنجا كه تحت سرپرستي و كفالت او ميباشند، به تبع وي، تحت پوشش بيمهاي قرار ميگيرند.
به تعبير ديگر، بيمه شدگان تبعي، اعضاء خانواده بيمه شده اصلي هستند و اين خانواده براساس عنصر سرپرستي و كفالت استوار گرديده است كه مفهومي است اقتصادي و ناظر به تأمين هزينه زندگي (انفاق) ميباشد.
بدين ترتيب خانواده بيمه شده اصلي، مفهومي است مبتني بر وابستگي اقتصادي يك يا چند نفر به وي، در حالي كه در حقوق مدني، خانواده اساساً مبتني بر رابطه زوجيت و نسب است و به همين خاطر است كه ميتوان گفت در حقوق تأمين اجتماعي، مفهوم خانواده به مفهوم عائله تغيير يافته و دامنه اعضاء خانواده با محوريت شخصي كه تأمين هزينه زندگي (معاش) ايشان بر عهده اوست، تعيين ميگردد، بطوري كه متفاوت از حقوق مدني ـ كه طبق قواعد و موازين آن (مواد 1106 به بعد قانون مدني)، نفقه زوجه بر عهده زوج است حتي اگر شوهر ناتوان از آن و برعكس، زن خود ملائت داشته باشد ـ ممكن است زوج بواسطه پيري و يا ازكارافتادگي و عدم دريافت مستمري از سازمان تأمين اجتماعي و در نتيجه قادر نبودن به تأمين هزينه زندگي خود، عملاً تحت تكفل همسر خود درآيد و به تبع وي، از مزاياي تأمين اجتماعي بهرهمند گردد.
در نهايت ميتوان گفت بيمه شدگان تبعي كساني هستند كه به واسطه وابستگي اقتصادي به بيمه شده اصلي، تابع وي درخصوص برخورداري از حمايتهاي بيمهاي تأمين اجتماعي بوده و بطور مستقيم يا غيرمستقيم از اين حمايتها بهرهمند ميگردند.
ب ـ احصاء بيمه شدگان تبعي و شرايط برخورداري آنها از انواع مزاياي تأمين اجتماعي
در قانون تأمين اجتماعي، بيمه شدگان تبعي، انواع مزاياي مربوط به آنها و شرايط برخورداري ايشان از اين مزايا برشمرده شده است كه به اختصار از اين قرارند:
1- درخصوص كمكهاي مقرر در ماده 54 قانون تأمين اجتماعي: خدمات درماني در حوادث و بيماريها:
طبق ماده 58 «ق.ت.ا.ج»، افراد خانواده بيمه شده اصلي كه به تبع وي از اين كمكها استفاده ميكنند از اين قرارند:
1-1- همسر بيمه شده اصلي
1-2- شوهر بيمه شده اصلي در صورت تأمين معاش او توسط بيمه شده زن و داشتن بيش از 60 سال سن و يا ازكارافتاده بودن
1-3- فرزندان ذكور بيمه شده اصلي با سن كمتر از 18 سال تمام و يا اشتغال انحصاري به تحصيل و يا ازكارافتاده بودن
1-4- فرزندان اناث به شرط نداشتن شوهر تا بيست سالگي و يا اشتغال انحصاري به تحصيل (عدم اشتغال به كار) و يا ازكارافتادگي
1-5- پدر و مادر تحت تكفل بيمه شده اصلي مشروط بر سن بيش از 60 سال براي پدر و بيش از 55 سال براي مادر و يا ازكارافتاده بودن ايشان و در هر حال عدم دريافت مستمري از سازمان
2- درخصوص افزايش ميزان غرامت دستمزد (بند 3 ماده 62 قتاج):
اگر بيمهشده اصلي داراي همسر يا فرزند يا پدر و مادر تحت تكفل باشد، غرامت دستمزد وي به ميزان سه چهارم آخرين مزد يا حقوق روزانه او پرداخت ميگردد در غير اين صورت ميزان غرامت دستمزد او معادل دو سوم آخرين مزد يا حقوق روزانه وي خواهد بود.
بدين ترتيب افراد مزبور به نوعي از افزايش دستمزد بيمه شده اصلي بهرهمند ميگردند گرچه اين بهرهمندي بطور غيرمستقيم است.
3- درخصوص كمك بارداري (ماده 67 قتاج):
همسر بيمه شده مرد در صورتي كه (شوهر وي) ظرف يكسال قبل از زايمان، سابقه پرداخت حق بيمه 60 روز را داشته باشد به شرط عدم اشتغال به كار، از كمك بارداري كه ميزان آن دو سوم آخرين مزد يا حقوق بيمه شده اصلي طبق ماده 63 قتاج، حداكثر براي دوازده هفته جمعاً قبل و بعد از زايمان بدون كسر 3 روز اول خواهد بود، بهرهمند خواهد گرديد.
4- درخصوص كمكها و معاينهاي طبي و معالجات قبل، حين و بعد از وضع حمل (ماده 68 قتاج):
همسر بيمه شده مرد در صورت داشتن شرط مذكور در بند 3 ميتواند از اين نوع كمكها و يا در صورت درخواست بيمه شده (اصلي)، از مبلغي وجه نقد به جاي اين كمكها طبق مصوبه شوراي عالي سازمان تأميناجتماعي، برخوردار گردد.
5- درخصوص شير مورد نياز نوزاد (ماده 69 قتاج):
اگر شيردادن مادر به فرزند بيمه شده مرد به سبب ابتلاء وي به بيماري مضر به حال طفل يا فوت او ممكن نباشد، نوزاد ايشان از شير مورد نياز تا 18 ماهگي بهرهمند خواهد گرديد.
6- درخصوص افزايش مستمري ازكارافتادگي (كمك مستمري ازكارافتادگي كلي، ماده 72 قتاج):
اگر بيمه شده اصلي كه ازكارافتاده كلي شده است، داراي همسر يا فرزند يا پدر يا مادر تحت تكفل باشد و مستمري استحقاقي وي كمتر از 60% مزد يا حقوق متوسط او باشد، علاوه بر آن، از معادل 10% مستمري استحقاقي به عنوان كمك برخوردار ميشود مشروط بر آنكه جمع مستمري و كمك مزبور از 60% تجاوز ننمايد.
بدين ترتيب زوجه، زوج، فرزند و پدر و مادر بيمه شده اصلي ازكارافتاده كلي با وجود شرايط فوق و در صورت برخورداري از شرايط زير بطور غيرمستقيم از اين نوع كمك بهرهمند خواهند شد:
6-1- شوهر بيمه شده اصلي با سن بيش از 60 سال و يا ازكارافتاده بودن و عدم دريافت مستمري و تأمين معاش او توسط زوجه.
6-2- فرزندان بيمه شده اصلي كه حائز شرايط مذكور در بند 3 ماده 58 قتاج باشند.
6-3- پدر بيمه شده اصلي با سن بيش از 60 سال و مادر با سن بيش از 55 سال يا ازكارافتاده بودن و عدم دريافت مستمري به موجب قانون تأمين اجتماعي و تأمين معاش آنها توسط بيمه شده اصلي.
7- درخصوص مستمري بازماندگان و غرامت مقطوع فوت (مواد 83-80 قتاج):
7-1- بازماندگان بيمه شده اصلي مرد (ماده 81)
7-1-1- زوجه دائم متوفي به شرط عدم ازدواج مجدد يا فوت شوهر دوم
7-1-2- فرزندان ذكور متوفي در صورت داشتن سن كمتر از 18 سال تمام يا اشتغال انحصاري به تحصيل يا ازكارافتادگي
7-1-3- فرزندان اناث به شرط عدم ازدواج و عدم اشتغال
(قانون اصلاح تبصره 2 ماده واحده قانون اجازه پرداخت وظيفه و مستمري وراث كارمندان مصوب 28 آذر 1338 و برقراري حقوق وظيفه در مورد فرزندان و نوادگان اناث، مصوب 2/10/1363)
7-1-4- پدر و مادر متوفي در صورت تحت تكفل وي بودن و داشتن سن بيش از 60 سال (در مورد پدر) و بيش از 55 سال (در مورد مادر) و يا ازكارافتادگي و در هر حال عدم دريافت مستمري از سازمان
7-2- بازماندگان بيمه شده اصلي زن (ماده 82):
7-2-1- شوهر به شرط تحت تكفل زن بودن و سن بيش از 60 سال يا ازكارافتاده بودن و در هر حال عدم دريافت مستمري از سازمان
7-2-2- فرزندان ذكور به شرط داشتن كمتر از 18 سال يا اشتغال انحصاري به تحصيل يا ازكارافتادگي
7-2-3- فرزندان اناث به شرط عدم ازدواج و عدم اشتغال
7-2-4- پدر و مادر به شرط تحت تكفل دختر خود بودن و داشتن سن بيش از 60 سال (در مورد پدر) و بيش از 55 سال (در مورد مادر) و يا ازكارافتادگي و در هر حال عدم دريافت مستمري از سازمان
8- درخصوص كمك عائله مندي (مواد 86و 87 قتاج):
فرزندان بيمه شده اصلي (حداكثر تا 2 فرزند) به طور غيرمستقيم از كمك عائلهمندي كه معادل سه برابر حداقل مزد روزانه كارگر ساده در مناطق مختلف براي هر فرزند در هر ماه است و توسط كارفرما همراه مزد يا حقوق به بيمه شده اصلي پرداخت ميشود، بهرهمند ميشوند، مشروط بر اينكه اولاً بيمه شده حداقل سابقه پرداخت حق بيمه 720 روز كار را داشته باشد، ثانياً سن فرزندان كمتر از 18 سال باشد يا اينكه اشتغال انحصاري به تحصيل داشته باشند و يا اينكه ازكارافتاده شناخته شوند.
چ ـ انواع مزايايي كه بيمه شدگان تبعي ميتوانند از آنها برخوردار شوند
اين مزايا را حسب نحوة برخورداري بيمه شدگان تبعي از آنها ميتوان به مستقيم و غيرمستقيم و كوتاه مدت ( كمكها) و بلند مدت (مستمري) تقسيم كرد.
1- مزاياي مستقيم و غيرمستقيم:
مزاياي مستقيم به آن دسته از مزاياي تأمين اجتماعي گويند كه بيمه شدگان تبعي به طور مستقيم و شخصاً از آنها بهرهمند شده و استفاده ميكنند همانند خدمات درماني، شير نوزادان، مستمري بازماندگان و كمكها و معاينات و معالجات مربوط به بارداري، اما مزاياي غيرمستقيم آنهايي است كه به شخص بيمهشده اصلي پرداخت ميشود و اما از آنجا كه وي سرپرستي و تأمين معاش بيمهشدگان تبعي را برعهده دارد و عليالقاعده بايد به نفع آنها هزينه نمايد، ايشان از آن مزايا به طور غير مستقيم بهرهمند ميگردند همانند افزايش مستمري ازكارافتادگي كلي، ا فزايش غرامت دستمزد، كمك عائلهمندي.
2- مزاياي بلندمدت و كوتاه مدت (كمكها):
مزاياي بلندمدت، آن دسته از مزايا هستند كه دريافت آنها در طول زماني كه نهايت آن قابل تعيين نيست، صورت ميگيرد همانند مستمري بازماندگان و افزايش مستمري ازكارافتادگي كلي اما مزاياي كوتاه مدت كه غالب مزاياي بيمه شدگان تبعي از اين نوع است آنهايي است كه در زمان معين و كوتاهي كه معمولاً انتهاء آن قابل پيش بيني است پرداخت ميشود همانند كمك بارداري و معاينات و معالجات مربوط به زايمان، غرامت مقطوع مرگ، شير مورد نياز نوزادان و بهرهمندي فرزند ذكور از خدمات درماني در صورت عدم ازكارافتادگي و عدم اشتغال انحصاري به تحصيل.
د ـ بيمه شدگان تبعي و مزاياي آنها در قانون استخدام كشوري و قانون نظام هماهنگ پرداخت كاركنان دولت
1- مستمري بازماندگان:
در قانون استخدام كشوري (مصوب 1345 با اصلاحات و الحاقات بعدي)، مقرر شده است كه:
1-1- هرگاه مستخدم رسمي موضوع ماده 79 اين قانون كه به علت حادثهاي ازكارفتاده شده است فوت شود، چهار پنجم حقوق وظيفه او با رعايت شرايط قانوني به وراث وي تعلق ميگيرد (تبصره 2 ماده 79).
1-2- در صورتي كه مستخدم رسمي موضوع ماده 80 اين قانون كه به علت حادثه ناشي از كار يا به سبب انجام وظيفه ازكارافتاده شده است، فوت شود، چهار پنجم حقوق وظيفه او با رعايت شرايط قانوني به وراث قانوني وي تعلق ميگيرد و اگر فوت وي در اثر همان حادثه باشد، مقررات ماده 83 قانون استخدام كشوري درباره وراث وي اجرا خواهد شد يعني اينكه تمام حقوق و تفاوت تطبيق حقوق و فوقالعاده شغل او به عنوان حقوق وظيفه به وراث قانوني وي پرداخت ميگردد (تبصره ماده 80).
1-3- هرگاه مستخدم رسمي فوت شود، خواه به حد بازنشستگي رسيده يا نرسيده باشد، در تاريخ فوت بازنشسته محسوب و چهار پنجم حقوق بازنشستگي او به وراث قانوني وي پرداخت خواهد شد (ماده 81).
1-4- هرگاه مستخدم رسمي بازنشسته فوت شود، چهار پنجم حقوق بازنشستگي او به عنوان حقوق وظيفه طبق مقررات اين قانون به وراث قانوني وي پرداخت خواهد شد (ماده 82).
1-5- و سرانجام در صورتي كه مستخدم رسمي به سبب انجام وظيفه فوت شود، تمام حقوق و تفاوت تطبيق حقوق و فوقالعاده شغل او به عنوان حقوق وظيفه به وراث قانوني وي پرداخت خواهد گرديد (ماده 83).
چنانكه مشاهده ميشود در قانون استخدام كشوري، از بازماندگان مستخدم رسمي نام برده شده است كه همانند بيمه شدگان تبعي در تأمين اجتماعي، تحت شرايط خاصي مستحق حقوق وظيفه (مستمري بازماندگان) خواهند بود و از سوي ديگر طبق ماده 86 قانون مزبور (اصلاحي 24/12/1351)، وراث قانوني كه در واقع همان بازماندگان مستحق مستمري هستند، عبارتند از فرزندان و زوج يا زوجه دائمي، مادر و پدري كه در كفالت متوفي بودهاند و نوادگاني كه پدرشان فوت شده و در كفالت مستخدم متوفي بودهاند در صورت دارا بودن شرايط زير:
1- فرزندان و نوادگان ذكور از بيست سال كمتر داشته باشند مگر اينكه به موجب مدارك مثبته در يكي از دانشگاهها يا مؤسسات آموزشي رسمي عالي مشغول تحصيل باشند و در اين صورت نيز حقوق وظيفه آنان در پايان بيست و پنجمين سال عمر آنان قطع خواهد شد.
2- فرزندان و نوادگان اناث تا بيست سالگي به شرط نداشتن شوهر ولي اگر به موجب مدارك مثبته در يكي از دانشگاهها يا مؤسسات آموزشي رسمي عالي مشغول تحصيل باشند و شوهر نداشته باشند حقوق وظيفه آنان در پايان بيست و پنجمين سال عمر آنان قطع خواهد شد.
3- مادر متوفي به شرط نداشتن شوهر.
4- عيال دايمي متوفي تا زماني كه شوهر اختيار نكرده باشد.
5- شوهر در صورتي كه عليل و ازكارافتاده و تحت كفالت عيال متوفاي خود بوده باشد.
6- فرزندان و نوادگان عليل يا ناقص العضو مستخدم متوفي كه قادر به انجام كار نباشند مادام العمر.
و سرانجام بايد توجه داشت كه طبق ماده 87 قانون مزبور، حقوق وظيفه (مستمري بازماندگان) به تساوي بين وراث قانوني مستخدم تقسيم ميشود و سهم هر يك از ايشان كه قطع گردد به تساوي به سهم بقيه وراث افزوده خواهد شد.
ملاحظات:
اولاً، بايد توجه داشت كه به موجب بند (ب) ماده واحده قانون اصلاح تبصره 2 ماده واحده قانون اجازه پرداخت وظيفه و مستمري وراث كارمندان، مصوب 28 آذر ماه 1338 و برقراري حقوق وظيفه در مورد فرزندان و نوادگان اناث (مصوب 2/10/1363)، شرط سني از شرايط استحقاق فرزندان و نوادگان اناث مستخدمين وزارتخانهها و مؤسسات و شركتهاي دولتي و نيز سازمانهاي دولتي كه شمول قانون بر آنها مستلزم ذكر نام است، حذف شده است و اين گروه از بيمه شدگان تبعي، به شرط نداشتن شوهر و شغل بدون محدوديت سنّي، مستحق دريافت مستمري بازماندگان خواهند بود.
ثانياً، به موجب تبصره يك بند (ب) مزبور، حقوق وظيفه سهم فرزندان و نوادگان اناث كه براساس قوانين قبلي به علت رسيدن به سنّ مقرر قطع شده است به شرط نداشتن شوهر و شغل، مجدداً برقرار خواهد شد.
ثالثاً، براساس تبصره يك ماده واحده قانون اصلاح ماده 9 قانون نظام هماهنگ پرداخت كاركنان دولت (مصوب 22/1/1380) مستخدمان زن شاغل يا بازنشسته مشمول قانون مزبور چنانچه از همسر دوم خود طلاق گيرند يا همسر دوم آنان نيز فوت كند، در صورت طلاق، از مستمري مربوط به همسر فوت شده اول خود و در صورت فوت همسر دوم، از مستمري بازنشستگي هركدام از همسران كه بيشتر است برخوردار خواهند گرديد.
رابعاً، به موجب ماده 88 قانون استخدم كشوري، دريافت بيش از يك حقوق وظيفه يا مستمري براي ايام واحد خدمت از سازمانها و صندوقهاي مربوط به وزارتخانهها، مؤسسات و شركتهاي دولتي، شهرداريها و مؤسسات تابعه يا وابسته به آنها و نيز مؤسسات غيردولتي كه بيش از 25% سرمايه يا بودجه سالانه آنها به تشخيص هيأت وزيران از محل درآمد عمومي تأمين ميشود ممنوع است.
خامساً، هرگاه بازنشسته مشمول قانون استخدام كشوري به موجب حكم دادگاه صلاحيتدار، اصالتاً يا تبعاً به محروميت از حقوق اجتماعي محكوم شود، گرچه تا زماني كه محروميت وي ادامه دارد شخصاً نميتواند حقوق بازنشستگي خود را دريافت كند، اما در صورتي كه محكوميت وي مربوط به دوران خدمت باشد، با عائله وي همانند وراث بازنشستگان متوفي رفتار ميشود و اينان طبق ضوابط مقرر در ماده 86 قانون استخدام كشوري از حقوق وظيفه (مستمري) استفاده خواهند كرد.
اما اگر جرم و محكوميت شخص بازنشسته مربوط به دورة بازنشستگي او باشد، در مدمت حيات وي، عائله او تمام حقوق بازنشستگي را دريافت خواهند نمود. (ماده 93 قانون استخدام كشوري)
سادساً، به موجب ماده 95 قانون مزبور، هرگاه مستخدمي كه طبق مقررات اين قانون از حقوق بازنشستگي يا حقوق وظيفه استفاده ميكند، مفقودالاثر شود و به مدت يكسال، حقوق (مستمري) خود را مطالبه ننمايد، وراث قانوني او در صورت استحقاق نسبت به حقوق وظيفه (مستمري فوت) طبق ماده 86، حق خواهند داشت بطور موقتي حقوق وظيفه قانوني خود را درخواست نمايند، حال اگر بعداً معلوم شود كه مستخدم مذكور فوت شده است، حقوق وظيفه (مستمري فوت) موقت از تاريخ فوت مستخدم، بطور دائم برقرار ميشود و در صورتي كه معلوم شود در حال حيات است، وضع حقوق وي به حالت اول باز ميگردد.
سابعاً، ترك تابعيت موجب قطع حقوق بازنشستگي و حقوق وظيفه (مستمري بازماندگان) خواهد شد.
براساس ماده 9 قانون نظام هماهنگ پرداخت كاركنان دولت (مصوب 13/6/1370)، كمك هزينه عائله مندي و اولاد مستخدمين مشمول قانون استخدام كشوري و قانون مزبور از اين قرار است:
1- مستخدمين مرد شاغل، بازنشسته و وظيفه بگير كه داراي همسر دائم باشند، ماهيانه معادل 70% حداقل حقوق مبناي جدول موضوع ماده يك قانون نظام هماهنگ پرداخت كاركنان دولت را به عنوان كمك هزينه عائله مندي دريافت خواهند كرد و اگر داراي فرزند تا سن 20 سال باشند به ازاي هر يك (حداكثر تا 3 فرزند) ماهيانه معادل 14% حداقل حقوق مبناي جدول مزبور را مستحق خواهند بود.
2- در صورتي كه مستخدم شاغل يا بازنشسته مشمول قانون نظام هماهنگ پرداخت، زن بوده و به تنهايي متكفل مخارج (هزينه زندگي) فرزندان خود باشد، از كمك هزينه عائله مندي و اولاد برخوردار خواهد گرديد. (تبصره يك ماده 9)
3- همسران (زوجه) وظيفه بگير (دريافت كننده مستمري فوت) مستخدمان متوفي نيز مستحق كمك هزينه عائله مندي هستند و در صورتي كه مجدداً ازدواج نمايند و براساس حكم دادگاه، حضانت و نفقه فرزندان بر عهده ايشان قرار گرفته باشد، درخصوص فرزندان تحت تكفل خود از كمك هزينههاي مزبور برخوردار خواهند گرديد. (همان تبصره)
ملاحظات:
1- فرزندان مستخدمين متوفي كه كمتر از 20 سال سن دارند نيز مشمول كمك مزبور ميباشند.
2- فرزندان ذكور به شرط ادامه تحصيل تا 25 سالگي و فرزندان اناث مادام كه ازدواج نكردهاند، مشمول مقرره فوق الذكر خواهند بود.
3- هرگاه فرزند مستخدمين شاغل، بازنشسته و يا متوفي، معلول بوده و قادر به كار نباشد، مشمول كمك هزينه اولاد بدون لحاظ شرايط پيش گفته خواهد بود.
مقصود از شرايط مزبور، شرط سني براي اولاد ذكور است، زيرا فرزند معلول دختر اگر ازدواج نمايد، برخوردار از حق نفقه خواهد بود كه از سوي شوهر تأمين ميگردد و در صورت عدم ازدواج نيز، برخورداري وي از كمك هزينه اولاد فاقد شرط سني است.
4- آيا اشتغال فرزند دختر مانع استحقاق پدر وي نسبت به كمك هزينه اولاد است؟
در قانون نظام هماهنگ پرداخت، چيزي در اين خصوص ديده نميشود، اما با توسل به قواعد عام موجود در قانون مدني ميتوان راهحل اين مسأله را يافت.
در ماده 1197 قانون مزبور آمده است:
«كسي مستحق نفقه است كه ندار بوده و نتواند به وسيله اشتغال به شغلي وسائل معيشت خود را فراهم نمايد».
براساس اين ماده كه ناظر به شرايط تكليف به انفاق در روابط بين خويشاوندان نسبي در خط عمودي اعم از صعودي و نزولي است، شرط كلي استحقاق نفقه، ندار بودن و عجز از تكسب است و از سوي ديگر ميدانيم كه مبناي كمك هزينه اولاد و فلسفه برقراري اين نوع حمايت در واقع كفالت فرزندان توسط پدر و تأمين هزينه زندگي و نفقه ايشان از سوي وي است.
حال اگر دختر فرد مستخدم، شاغل بوده و قادر به تأمين هزينه زندگي خويش باشد، از تكفل پدر خويش خارج شده و ديگر مستحق نفقه نخواهد بود و چنين وضعيتي در واقع مبنا و فلسفه وجودي كمك هزينه اولاد را نسبت به وي منتفي خواهد ساخت، از اين رو ميتوان گفت كه اشتغال فرزند دختر به نحوي كه قادر به تأمين هزينه زندگي خويش باشد، مانع استحقاق پدر نسبت به كمك هزينه اولاد در مورد وي خواهد شد.
5- در صورتي كه همسران وظيفه بگير مستخدمان مرد متوفي كه ازدواج مجدد كردهاند از همسر دوم خود طلاق گيرند (و يا طلاق داده شوند)، مجدداً مستحق دريافت مستمري بازنشستگي مربوط به همسر فوت شده اول خود خواهند گرديد و اگر همسر دوم ايشان نيز فوت نمايد و مستخدم مشمول قانون نظام هماهنگ پرداخت بوده باشد، زن بازمانده از مستمري بازنشستگي هر كدام از دو شوهر اول و دوم كه ميزان آن بيشتر است برخوردار خواهد گرديد. (همان تبصره)
6- فرزندان ذكور مستخدمان مشمول تبصره يك ماده 9 تا سن 20 سالگي و در صورت ادامه تحصيل تا 25 سالگي مشمول كمك هزينه اولاد خواهند بود و اما در مورد فرزندان اناث شرط سني وجود ندارد و ايشان مادام كه ازدواج نكردهاند مشمول كمك مزبور باقي خواهند ماند.
همچنين اگر فرزند، معلول بوده و قادر به كار نباشد، شمول كمك هزينه اولاد نسبت به وي فاقد شرط سني خواهد بود (همان تبصره، طبق قانون اصلاح قانون اصلاح ماده 9 قانون نظام هماهنگ پرداخت كاركنان دولت، مصوب 22/1/1380).
7- مفاد ماده 9 و تبصره يك آن شامل نيروهاي مسلح و اعضاي هيأت علمي شاغل و بازنشسته وظيفه بگير كليه دانشگاهها و مؤسسات آموزش عالي و مؤسسات پژوهشي نيز ميباشد (تبصره 2 ماده 9، طبق قانون اصلاح ماده 9 قانون نظام هماهنگ پرداخت مصوب 15/7/1375).
8- بازنشستگان كشوري و لشكري كه داراي 60 سال سن يا بيشتر باشند و نيز مستخدمين ازكارافتاده (بدون شرط سني)، علاوه بر ميزان مقرري دريافتي مطابق قانون (مستمري بازنشستگي و ازكارافتادگي)، معادل (120%) حداقل حقوق مبناي جدول ماده يك قانون نظام هماهنگ پرداخت كاركنان دولت را به عنوان كمك هزينه عائلهمندي در هر ماه و معادل (35%) حداقل حقوق مبناي جدول مذكور را به عنوان حق اولاد به ازاي هر فرزند (حداكثر تا 3 فرزند) دريافت خواهند كرد (تبصره 3 ماده 9، در اجراي ماده 8 قانون تنظيم بخشي از مقررات مالي دولت مصوب 27/11/1380).
9- به موجب ماده يك قانون تنظيم خانواده و جمعيت مصوب 26/2/1372، هيچ يك از امتيازاتي كه در قوانين براساس تعداد فرزندان يا عائله، پيش بيني و وضع شده است، در مورد فرزندان چهارم به بعد كه پس از يكسال از تصويب قانون مزبور متولد ميشوند قابل محاسبه و اعمال نيست و طبق بند (ج) همين ماده، حق بيمه فرزندان (موضوع ماده 58 قانون تأمين اجتماعي) براي فرزند چهارم به بعد كه پس از يكسال از تصويب قانون فوق الذكر متولد ميشوند به طور جداگانه تعيين و مطابق تعرفه تأمين اجتماعي از شخص بيمه شده دريافت ميگردد.
دـ3- كمك هزينه ازدواج فرزندان:
طبق ماده 7 قانون اصلاح پارهاي از مقررات مربوط به حقوق بازنشستگي، بانوان شاغل، خانوادهها و ساير كاركنان (مصوب 13/2/1379)، فرزندان مستخدمين شاغل، بازنشسته، ازكارافتاده و متوفي فقط براي يكبار مستحق دريافت كمك هزينه ازدواج دائم خواهند بود و ميزان آن معادل بيست (20) برابر حداقل مبناي حقوق طبق قانون نظام هماهنگ پرداخت كاركنان دولت ميباشد (دستورالعمل ماده 7 قانون اصلاح پارهاي از مقررات مربوط به حقوق بازنشستگي، بانوان شاغل، خانوادهها و ساير كاركنان، موضوع بخشنامه شماره 2777/105 مورخ 18/6/1379 سازمان مديريت و برنامهريزي كشور).
دـ4- خدمات درماني:
طبق ماده 51 قانون استخدام كشوري، دولت مكلف است به طرق مقتضي، وسايل بهداشت و درمان مستخدمين رسمي و خانواده آنها را فراهم سازد و در ماده 5 قانون بيمه همگاني خدمات درماني كشور مصوب 3/8/1373، مقرر شده است كه سازمان بيمه خدمات درماني به منظور تأمين موجبات و امكانات بيمه خدمات درماني به كاركنان دولت، افراد نيازمند، روستائيان و ساير گروههاي اجتماعي تشكيل و به صورت شركت دولتي اداره ميشود و وابسته به وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي است.
افرادي كه به تبع بيمه شده اصلي، مشمول حمايتهاي بيمهاي خدمات درماني هستند عبارتند از پدر، مادر، همسر، فرزندان و خواهر و برادر تحت تكفل وي. (ماده يك آيين نامه اجرايي بند 5 ماده 13 قانون بيمه همگاني خدمات درماني كشور، مصوب 5/6/1374 هيأت وزيران) و از سهم حق بيمه سرانه خدمات درماني، 20% را بيمه شده و 80% مابقي را دولت ميپردازد.
همچنين حداكثر تعداد عائله هر خانوار كاركنان دولت كه مشمول دريافت مابهالتفاوت توسط دولت ميشود، همانند صاحبان حرف و مشاغل آزاد و روستائيان پنج نفر شامل بيمه شده اصلي، همسر و سه فرزند وي است (تبصره 2 دستورالعمل تعيين سهم بيمه خدمات درماني روستائيان و صاحبان حرف و مشاغل آزاد مصوب 10/3/1374 هيأت وزيران).
هـ ـ مزاياي عائله تحت تكفل كاركنان مشمول قانون ارتش جمهوري اسلامي ايران
هـ -1- مستمري بازماندگان:
هـ -1-1- طبق ماده 153 قانون ارتش جمهوري اسلامي ايران (مصوب 7/7/1366)، حقوق مستمري عبارت است از وجوهي كه به عائله تحت تكفل پرسنل شهيد يا متوفي برابر مقررات مربوط از صندوق بازنشستگي ارتش به طور ماهانه پرداخت ميگردد.
هـ -1-2- براساس ماده 164 قانون ارتش، مستمري بگيران مشمول اين قانون اين افراد هستند:
1- همسر دائم در صورت عدم ازدواج مجدد و عدم اشتغال
2- شوهر در صورت تأمين مخارج وي از سوي زوجه متوفي
3- فرزندان ذكور غيرشاغل تا سن 20 سال تمام و در صورت اشتغال به تحصيل تا پايان آن حداكثر تا سن 25 سال تمام
4- فرزندان اناث به شرط عدم ازدواج و عدم اشتغال
5- پدر و مادري كه تحت تكفل پرسنل متوفي بودهاند
6- برادر محجور يا بيمار تحت كفالت متوفي و ناتوان از اداره امور خود
7- برادر صغيري كه تحت كفالت متوفي بوده، تا سن 19 سال تمام و در صورت اشتغال به تحصيل تا سن 23 سال تمام به شرط عدم اشتغال
8- خواهري كه تحت تكفل متوفي بوده به شرط عدم ازدواج و عدم اشتغال
9- نوههايي كه تحت تكفل متوفي بودهاند، پسران تا 19 سال تمام و در صورت اشتغال به تحصيل تا 23 سال تمام و دختران به شرط عدم ازدواج و عدم اشتغال
هـ -1-3- مستمري آن دسته از مستمري بگيران كه بواسطه ابتلا به بيماري غير قابل علاج يا نقص عضو، توانايي كار كردن و امرار معاش را براي هميشه از دست دهند (ازكارافتاده كلي شوند)، مادامالعمر خواهد بود. (تبصره يك ماده 164)
هـ -1-4- دريافت حقوق بازنشستگي، وظيفه و مستمري به صورت توأم و همزمان ممنوع است و تنها مبلغ بيشتر پرداخت ميشود. (ماده 155)
هـ -1-5- فرزنداني كه يكي از والدين آنها فوت شود، حق دريافت سهميه مستمري از حقوق وي را خواهند داشت گرچه پدر يا مادري كه در حال حيات است، به هر عنوان حقوق يا حقوق بازنشستگي يا وظيفه از دولت دريافت كند. (ماده 156)
هـ -1-6- مستمري بگيران در طول خدمت دوره ضرورت نيز از حقوق مستمري برخوردار خواهند بود. (تبصره 2 ماده 164)
هـ -1-7- حقوق مستمري به طور مساوي بين مستمري بگيران تقسيم ميشود. (ماده 165)
هـ- 1-8- در صورت محروميت هر يك از مستمري بگيران از دريافت حقوق مستمري، سهم وي به سهم ساير مستمري بگيران افزوده خواهد شد. (ماده 166)
هـ -1-9- ترك تابعيت ايراني سبب قطع حقوق وظيفه يا مستمري شخص ترك كننده تابعيت به نفع ساير مستمري بگيران خواهد شد. (ماده 171)
هـ -2- هزينه كفن و دفن:
براساس ماده 168 قانون ارتش، به وراث كليه پرسنل اعم از شاغل، بازنشسته و وظيفه، جانباز و معلول كه شهيد يا فوت ميشوند معادل مبلغ پيش بيني شده در «قانون پرداخت پاداش پايان خدمت و بخشي از هزينههاي ضروري به كاركنان دولت ـ مصوب 26/2/1375 با اصلاحات بعدي» هزينه كفن و دفن پرداخت ميگردد.
هـ -3- خدمات درماني:
هـ -3-1- براساس ماده 175 قانون ارتش، عائله تحت تكفل پرسنل شاغل، بازنشسته، وظيفهبگير و مستمري بگيران، زير پوشش سازمان خدمات درماني نيروهاي مسلح ميباشند.
هـ -3-2- بطور كلي طبق ماده 4 قانون اساسنامه سازمان تأمين خدمات درماني پرسنل نيروهاي مسلح جمهوري اسلامي ايران (مصوب 29/10/72)، عائله تحت تكفل كادر ثابت، پيماني، اعضاي ويژه بسيج، بازنشستگان، وظيفه بگيران و مستمريبگيران، تحت پوشش تأمين خدمات درماني پرسنل نيروهاي مسلح ميباشند.
هـ -3-3- براساس ماده 6 قانون اساسنامه مزبور، عائله تحت تكفل در اين اساسنامه عبارتند از همسر، فرزندان و پدر و مادر تحت تكفل كه از هيچ نوع خدمات درماني ديگري بهرهمند نباشند و براساس ماده 7، فرزندان ذكور غيرشاغل تا سن 20 سال تمام و در صورت اشتغال به تحصيل تا پايان تحصيل و حداكثر 25 سال تمام و فرزندان اناث تحت تكفل به شرط عدم ازدواج و اشتغال، زير پوشش درماني سازمان مزبور خواهند بود.
هـ -3-4- براساس ماده 8 اساسنامه مزبور، فرزنداني كه سن آنان از حد نصاب فوق (ماده 7) بيشتر باشد اما مبتلا به بيماري لاعلاج يا نقص عضو شده و ازكارافتاده دائمي شده باشند، تا پايان عمر تحت تكفل محسوب ميشوند.
هـ -3-5- طبق ماده 9 همان اساسنامه، چنانچه فرزندان كارمند مطلقه (زن) تحت تكفل وي باشند، تحت پوشش خدمات درماني خواهند بود.
هـ -3-6- طبق ماده 10 اين اساسنامه، همسر پرسنل اناث نيروهاي مسلح كه فاقد درآمد بوده و فزرندان مشترك و تحت تكفل آنها از هيچ نوع خدمات درماني ديگر بهرهمند نباشند، ميتوانند زير پوشش خدمات درماني سازمان مزبور قرار گيرند.
هـ -3-7- طبق ماده 11 اساسنامه مزبور، چنانچه همسر پرسنل اناث به علت بيماري، ازكارافتاده تشخيص داده شود، در صورتي كه تحت تكفل زوجه خود باشد ميتواند از خدمات درماني سازمان استفاده كند.
هـ -3-8- طبق تبصره ماده 11، افراد موضوع مواد 10 و 11 اساسنامه مزبور، ساير افراد تحت تكفل موضوع ماده 164 قانون ارتش (مصوب 1366) و ماده 182 قانون مقررات استخدامي سپاه پاسداران انقلاب اسلامي (مصوب 1370) به استثناي افراد موضوع مواد 6، 7، 8 و 9 اين اساسنامه، در صورت پرداخت تمام حق بيمه سرانه توسط بيمه شده (اصلي) مطابق حق بيمه سرانه كاركنان دولت، ميتوانند زير پوشش خدمات درماني سازمان تأمين خدمات درماني پرسنل نيروهاي مسلح قرار گيرند.
هـ-3-9- و سرانجام طبق تبصره ماده 33 اساسنامه مزبور، اگر بيماران سرپايي و پاراكلينيكي به پزشكان و دندانپزشكان غيرطرف قرارداد سازمان مراجعه نمايند يا در بيمارستانها و مؤسسههاي درماني غير طرف قرارداد بستري شوند، هزينههاي ايشان طبق تعرفههاي مصوب پرداخت ميشود و شرايط پذيرش اينگونه هزينهها برابر آييننامهاي است كه به تصويب هيأت مديره سازمان تأمين خدمات درماني نيروهاي مسلح ميرسد.
هـ -4- كمك هزينه عائلهمندي:
طبق ماده 15 قانون «حقوق و مزاياي مستمر، پس انداز ثابت، حق بيمه و بيمه درماني مشمولين قانون ارتش جمهوري اسلامي ايران»، مصوب 27/10/1368 و تبصرههاي آن، كمك هزينه عائله مندي عائله تحت تكفل پرسنل شاغل، بازنشسته، جانباز و معلول مشمول قانون ارتش عبارت است از:
هـ -4-1- بابت هر فرزند تحت تكفل، ماهانه 2000 ريال حداكثر تا سه اولاد
هـ -4-2- بابت همسر و ساير افراد تحت تكفل، ماهانه جمعاً 5000 ريال
ملاحظات:
1- استفاده كنندگان از خانههاي سازماني از كمك هزينه عائله مندي برخوردار نميشوند.
2- اگر زوجه پرسنل مشمول قانون ارتش از وزارتخانهها، مؤسسات و شركتهاي دولتي، بانكها، شهرداريها ومؤسساتي كه شمول قانون نسبت به آنها مستلزم ذكر نام است، نهادهاي انقلاب اسلامي و ساير مؤسسات وابسته به دولت كه به نحوي از بودجه عمومي يا كمك دولت استفاده ميكنند، حقوق، دستمزد، اجرت و يا حقوق بازنشستگي، وظيفه يا مستمري دريافت كند، مشمول كمك هزينه عائلهمندي نخواهد بود.
3- بازنشستگان از 50% كمك هزينه عائله مندي برخوردار ميشوند.
4- مستمري بگيران شهدا نيز از كمك هزينه عائله مندي موضوع ماده 15 برخوردار ميشوند و در اين مورد ضوابط بنياد شهيد انقلاب اسلامي ملاك پرداخت وجوه متعلقه خواهد بود.
5- عائله تحت تكفل هماني است كه در مواد 164 و 165 قانون ارتش تعيين شده است.
و ـ مزاياي عائله تحت تكفل مشمولين قانون استخدام نيروي انتظامي جمهوري اسلامي ايران (مصوب 7/12/82)
و-1- كمك هزينه عائلهمندي:
براساس ماده 161 اين قانون، كاركنان مشمول قانون مزبور مستحق كمك هزينه عائله مندي طبق ماده 9 قانون نظام هماهنگ پرداخت كاركنان دولت (مصوب 13/6/1370) و اصلاحات بعدي آن ميباشند و عائله تحت تكفل كاركنان مجرد مشمول اين قانون، از مزاياي بند يك ماده 9 قانون فوقالذكر بهرهمند خواهند بود، همچانكه كاركنان زن مشمول قانون استخدام نيروي انتظامي كه داراي همسر ازكارافتاده بوده و وي را تحت تكفل خود داشته باشند، از كمك هزينه عائله مندي موضوع ماده 9 قانون نظام هماهنگ پرداخت، بهرهمند خواهند گرديد.
و-2- مستمري بازماندگان:
و-2-1- طبق ماده 179 قانون استخدام نيروي انتظامي، حقوق مستمري عبارت است از وجوهي كه به عائله تحت تكفل كاركنان برابر مقررات مربوط از صندوق بازنشستگي نيروي انتظامي به طور ماهانه پرداخت ميگردد.
و-2-2- عائله تحت تكفل كه به عنوان بازماندگان مستمري بگير شناخته شدهاند (ماده 191 قانون مزبور) همان اشخاص مذكور در ماده 164 قانون ارتش و تبصرههاي آن ميباشند.
و-2-3- طبق تبصره 4 ماده 179 قانون استخدام نيروي انتظامي، هرگاه شخصي كه داراي حقوق بازنشستگي يا وظيفه است مفقودالاثر شود و مدت شش ماه حقوق بازنشستگي يا وظيفه خود را مطالبه ننمايد، وراث ذوي الحقوق در صورت استحقاق نسبت به مستمري (بازماندگان)، حق دارند مستمري قانوني خود را مطالبه و به طور موقت از آن بهرهمند گردند. حال چنانچه بعداً معلوم گردد كه شخص مفقودالاثر فوت كرده است، مستمري مزبور به طور دائم برقرار خواهد شد و برعكس اگر معلوم گردد كه زنده و در حال حيات است، وضعيت حقوق آنان به حال اوليه باز ميگردد.
و-2-4- دريافت توأم حقوق بازنشستگي، وظيفه و سهميه مستمري ممنوع است و در فرض مزبور، تنها مبلغي كه بيشتر است پرداخت ميشود. (ماده 180)
و-2-5- فرزنداني كه يكي از والدين آنها فوت شود حق دريافت مستمري بازماندگان را خواهند داشت اگرچه پدر يا مادر آنها در حال حيات بوده و به هر عنوان حقوق (اشتغال)، حقوق بازنشستگي يا وظيقه از دولت دريافت نمايد. (ماده 181)
و-2-6- عائله تحت تكفل آن دسته از كاركنان نيروي انتظامي كه با داشتن حداقل بيست سال سابقه خدمت، اخراج ميشوند، ماهانه معادل 5/3 حقوق مندرج در ماده 179 قانون استخدام نيروي انتظامي دريافت خواهند داشت. (ماده 190)
و-2-7- حقوق مستمري بگيران مذكور در ماده 191، بطور مساوي بين ايشان تقسيم ميگردد. (ماده 192)
و-2-8- چنانچه هريك از مستمري بگيران فوت شود يا شرايط دريافت مستمري را از دست بدهد، سهم وي به سهم ساير مستمري بگيران اضافه خواهد گرديد. (ماده 193)
و-2-9- ترك تابعيت از سوي كاركنان دريافت كننده حقوق بازنشستگي يا حقوق وظيفه در حكم مرگ بوده و موجب ميشود كه با عائله تحت تكفل ايشان همانند مستمري بگيران فوت عادي رفتار گردد. (ماده 197)
اما ترك تابعيت خود مستمري بگيران حسب مورد، موجب قطع مستمري ايشان به نفع صندوق بازنشستگي يا صندوق دولت يا ساير مستمري بگيران (كه ترك تابعيت نكردهاند) خواهد شد. (تبصره ماده 197)
و-3- خدمات درماني:
طبق تبصره يك ماده 199 قانون استخدام نيروي انتظامي، علاوه بر ازكارافتادگان، بازنشستگان و مستمري بگيران، عائله تحت تكفل كاركنان شاغل، بازنشسته و وظيفه بگير نيز زير پوشش سازمان تأمين خدمات درماني پرسنل نيروهاي مسلح و بيمههاي مكمل خواهند بود.
ز ـ مقايسه
پس از مروري اجمالي بر آنچه كه تحت عنوان بيمه شدگان تبعي و مزاياي آنها در قوانين تأمين اجتماعي، قانون استخدام كشوري، نظام هماهنگ پرداخت كاركنان دولت و قوانين ناظر به نيروهاي مسلح (لشكري) وجود دارد، نوبت آن است كه به مقايسه قانون تأمين اجتماعي با قوانين مزبور پرداخته و از اين رهگذر زمينه بررسي نقاط قوت و ضعف نظام تأمين اجتماعي در حوزه بيمه شدگان تبعي را فراهم سازيم.
ز-1- از حيث تنوع مزايا و حمايتها:
همانطور كه ديديم در قانون تأمين اجتماعي مزايايي كه بيمه شدگان تبعي ميتوانند از آنها برخوردار شوند به هشت نوع گوناگون ميرسد، حال آنكه در قانون استخدام كشوري و قانون نظام هماهنگ پرداخت كاركنان دولت، به چهار نوع (مستمري بازماندگان، كمك هزينه عائله مندي و اولاد، كمك هزينه ازدواج فرزندان و خدمات درماني) و در قوانين مربوط به نيروهاي مسلح (لشكري) نيز به چهار نوع (مستمري بازماندگان، خدمات درماني، هزينه كفن و دفن و كمك هزينه عائلهمندي) محدود شده است و مزايايي همچون كمك بارداري، افزايش غرامت دستمزد، كمكها و معاينههاي طبي و معالجات قبل، حين و بعد از وضع حمل، شير مورد نياز نوزادان و افزايش مستمري ازكارافتادگي، در قوانين مذكور ديده نميشود.
ز-2- از حيث افراد تحت پوشش خدمات درماني:
در قانون تأمين اجتماعي، زوجه بيمه شده اصلي، فرزندان ذكور وي در صورت داشتن سن كمتر از 18 سال تمام يا اشتغال انحصاري به تحصيل و يا ازكارافتاده بودن، فرزندان اناث به شرط عدم ازدواج تا 20 سالگي و يا اشتغال انحصاري به تحصيل و يا ازكارافتادگي، پدر و مادر تحت تكفل بيمه شده اصلي به شرط فزوني سن پدر از 60 سال و مادر از 55 سال و يا ازكارافتاده بودن ايشان و در هر حال عدم دريافت مستمري از سازمان و در نهايت، شوهر بيمه شده اصلي زن در صورتي كه تحت تكفل وي بوده و بيش از 60 سال سن داشته و يا اينكه از كارافتاده باشد، افرادي هستند كه به تبع بيمه شده اصلي از خدمات درماني بهرهمند ميگردند. اما در قوانين و مقررات استخدامي كشوري، افرادي كه به تبع شخص كارمند دولت از پوشش خدمات درماني بهرهمند ميشوند، علاوه بر پدر و مادر، همسر و فرزندان، خواهر و برادر تحت تكفل وي نيز ميباشند و در مورد كاركناني كه تحت پوشش سازمان خدمات درماني نيروهاي مسلح هستند، نيز علاوه بر همسر، فرزندان و پدر و مادر و خواهر و برادر تحت تكفل، نوهاي تحت تكفل نيز تحت شرايط خاصي ميتوانند در زمره افراد تحت پوشش خدمات درماني قرار گيرند.
ز-3- از حيث افراد مستحق مستمري بازماندگان:
در قانون تأمين اجتماعي، زوج و زوجه دائم، فرزندان ذكور و اناث و پدر و مادر متوفي تحت شرايط خاصي، در عداد بازماندگان مستحق مستمري قرار ميگيرند، در حالي كه در قانون استخدام كشوري، علاوه بر همسر (زوج و زوجه دائمي)، فرزندان و پدر و مادر، نوادگان كارمند متوفي نيز ميتوانند با داشتن شرايط لازم مستحق مستمري بازماندگان شناخته شوند و در قانون ارتش نيز علاوه بر همسر، فرزندان، پدر و مادر و نوهها، برادر و خواهر كاركنان متوفي نيز در صورت برخورداري از شرايط مقرر شده در عداد بازماندگان مستمري بگير قرار خواهند گرفت.
ز-4- از حيث افراد مشمول كمك هزينه عائلهمندي و اولاد:
در قانون تأمين اجتماعي، تنها فرزندان بيمه شده اصلي (حداكثر تا 2 فرزند) مشول اين نوع كمك به شمار آمدهاند، حال آنكه در قانون نظام هماهنگ پرداخت كاركنان دولت، علاوه برفرزندان (حداكثر تا 3 فرزند)، همسر دائم مستخدمين مرد نيز مشمول كمك هزينه عائلهمندي است و در قانون «حقوق و مزاياي مستمر، پس انداز ثابت، حق بيمه و بيمه درماني مشمولين قانون ارتش جمهوري اسلامي ايران»، علاوه بر فرزندان و همسر، ساير افراد تحت تكفل نيز از اين نوع كمك بهرهمند ميگردند و در قانون استخدام نيروي انتظامي جمهوري اسلامي نيز به طور كلي عائله تحت تكفل كاركنان مجرد و كاركنان زن كه داراي همسر ازكارافتاده و تحت تكفل خود باشند، نيز علاوه بر كاركنان متأهل مشمول قانون مزبور، از كمك هزينه عائله مندي موضوع ماده 9 قانون نظام هماهنگ پرداخت كاركنان دولت بهرهمند خواهند بود.
همچنين زوجه وظيفه بگير (دريافت كننده مستمري فوت) مستخدمين متوفي نيز مستحق كمك هزينه عائله مندي بوده و در صورتي كه مجدداً ازدواج نمايد و براساس حكم دادگاه، حضانت و نفقه فرزندان بر عهده وي باشد، مستحق دريافت كمك هزينه عائله مندي و اولاد خواهد بود (تبصره ماده 9 قانون نظام هماهنگ پرداخت كاركنان دولت).
ز-5- از حيث افراد مشمول كمك هزينه ازدواج:
در حالي كه در قانون تأمين اجتماعي، بيمه شدگان تبعي اساساً از كمك هزينه ازدواج بهرهمند نيستند و طبق ماده 85 اين قانون، اين نوع كمك، خاص بيمه شدگان اصلي زن و مرد است، طبق قانون اصلاح پارهاي از مقررات مربوط به حقوق بازنشستگي، بانوان شاغل، خانوادهها و ساير كاركنان (مصوب 13/2/1379)، فرزندان مستخدمين شاغل، بازنشسته، ازكارافتاده و متوفي (در بخش دولتي)، براي يكبار از كمك هزينه ازدواج دائم بهرهمند خواهند بود.
ز-6- از حيث وضعيت خانواده تحت تكفل كارمندان بازنشسته محكوم به محروميت از حقوق اجتماعي و غايب مفقودالاثر:
در حالي كه در قانون استخدام كشوري تصريح شده است كه با عائله تحت تكفل كارمندان بازنشسته محكوم به محروميت از حقوق اجتماعي، در صورت فراهم بودن شرايط مقرر، همانند وراث بازنشستگان متوفي رفتار ميشود و ايشان از حقوق وظيفه (مستمري) برخوردار خواهند بود و نيز وراث قانوني مستخدمين بازنشسته يا مستمريبگير مفقودالاثر در صورت فراهم بودن شرايط مقرر، مستحق دريافت مستمري فوت بطور موقتي ميباشند، در قوانين و مقررات نظام تأمين اجتماعي چنين مواردي پيش بيني نشده است.
ز-7- از حيث ميزان مستمريها و كمكها:
از حيث ميزان مستمريها و كمكهايي كه به بيمه شدگان تبعي (خانواده تحت تكفل بيمه شده اصلي و مستخدمين كشوري و لشكري) اختصاص يافته است نيز تفاوتهايي بين نظام تأمين اجتماعي از يك سو و قوانين و مقررات استخدام كشوري و قوانين و مقررات ناظر به نيروهاي مسلح وجود دارد، از جمله اينكه طبق ماده 87 قانون استخدام كشوري، حقوق وظيفه (مستمري بازماندگان) به تساوي بين وراث قانوني مستخدم تقسيم ميشود و سهم هر يك از ايشان در صورت قطع، به ميزان مساوي به سهم مابقي افزوده ميگردد، حال آنكه در قانون تأمين اجتماعي، سهم هر يك از بازماندگان به ميزان متفاوت از يكديگر پيشبيني شده و در صورت خارج شدن هر يك از ايشان از زمره بازماندگان واجد شرايط، سهم بقيه به نسبت سهام مقرر شده افزايش مييابد. (ماده 83 قانون تأمين اجتماعي).
همچنين در حالي كه طبق تبصره ماده 83 قانون تأمين اجتماعي، ميزان مستمري بازماندگان، همان مستمري استحقاقي بيمه شده متوفي در زمان مرگ او بوده و درخصوص بيمه شدگان اصلي كه در اثر هر نوع حادثه يا بيماري فوت شوند، مستمري استحقاقي، همان مستمري مقرر براي بيمه شده ازكارافتاده كلي است (مواد 72 تا 75 و 77 قانون تأمين اجتماعي)، در قانون استخدام كشوري بين پنج حالت تفكيك شده است. (مواد 83-79 قانون استخدام كشوري)
ز-8- از حيث شرايط استحقاق:
از اين جهت نيز كم و بيش تفاوتهايي بين نظام تأمين اجتماعي و قوانين و مقررات استخدامي كشوري و لشكري (نيروهاي مسلح) وجود دارد.
به عنواننظرات شما عزیزان:
.: Weblog Themes By Pichak :.
آخرین مطالب
پيوندهای روزانه
آرشیو مطالب
لینک های مفید
امکانات وب